ความแตกต่างระหว่าง “ท่อน้ำดี” และ “ท่อน้ำเสีย” ที่เจ้าของบ้านควรรู้

เมื่อพูดถึง “ระบบประปาในบ้าน” หลายคนมักนึกถึงแค่การมีน้ำใช้ไหลแรง แต่ความจริงแล้ว ระบบนี้ซับซ้อนกว่านั้นมาก
เพราะการติดตั้งท่อในบ้านแบ่งออกเป็น 2 ระบบหลัก คือ “ท่อน้ำดี” (น้ำสะอาด) และ “ท่อน้ำเสีย” (น้ำทิ้งจากการใช้งาน)

แม้จะดูคล้ายกันภายนอก แต่ทั้งสองระบบมีหน้าที่ โครงสร้าง และวัสดุที่ใช้แตกต่างกันโดยสิ้นเชิง
หากเจ้าของบ้านไม่เข้าใจ อาจทำให้เลือกใช้ท่อผิดประเภท ส่งผลให้เกิดปัญหาน้ำรั่ว น้ำปนเปื้อน หรือระบบระบายน้ำทำงานผิดพลาดได้ในระยะยาว


1. หน้าที่ของแต่ละระบบ

ประเภท หน้าที่หลัก แหล่งน้ำที่เกี่ยวข้อง
ท่อน้ำดี (Water Supply Pipe) ลำเลียง “น้ำสะอาด” จากแหล่งจ่ายน้ำ เช่น ถังเก็บน้ำหรือท่อประปาส่วนกลาง ไปยังจุดใช้งานในบ้าน อ่างล้างหน้า, ฝักบัว, เครื่องซักผ้า, ห้องครัว, สวน
ท่อน้ำเสีย (Drain Pipe) ระบายน้ำที่ผ่านการใช้งานแล้ว ออกจากตัวบ้านเข้าสู่ท่อระบายน้ำสาธารณะหรือบ่อบำบัด น้ำจากห้องน้ำ, ห้องครัว, อ่างล้างจาน, เครื่องซักผ้า

กล่าวง่าย ๆ คือ

  • ท่อน้ำดี คือ “ท่อน้ำเข้า”

  • ท่อน้ำเสีย คือ “ท่อน้ำออก”

สองระบบนี้ต้องถูกออกแบบให้แยกจากกันอย่างเด็ดขาด เพื่อป้องกันการปนเปื้อนและปัญหาสุขาภิบาลในบ้าน


2. วัสดุที่ใช้แตกต่างกัน

วัสดุของท่อเป็นสิ่งสำคัญที่บ่งบอกว่าท่อชนิดนั้นเหมาะกับ “น้ำสะอาด” หรือ “น้ำเสีย”

รายละเอียด ท่อน้ำดี ท่อน้ำเสีย
วัสดุยอดนิยม PVC สีฟ้า, PP-R, PE (ท่อพีอี), หรือทองแดง PVC สีเทา, PVC สีดำ, หรือท่อเหล็กชุบสังกะสี (บางระบบ)
คุณสมบัติ ทนแรงดันสูง ไม่ดูดซึมน้ำ ไม่เป็นสนิม ปลอดภัยต่อการสัมผัสอาหารและน้ำดื่ม ทนความร้อนและสารเคมีจากของเสียได้ดี โครงสร้างหนากว่าท่อน้ำดีบางรุ่น
ขนาดท่อโดยทั่วไป ½ นิ้ว – 1 นิ้ว 2 นิ้ว – 6 นิ้ว หรือมากกว่า (ขึ้นอยู่กับปริมาณน้ำทิ้ง)
มาตรฐานที่ใช้ มอก. 17-2532, มอก. 1131-2535 (สำหรับน้ำดื่ม) มอก. 17-2532 (ทั่วไป), ASTM D2665 (บางงานอาคาร)

ท่อน้ำดีมักเป็น “สีฟ้า” เพื่อให้สังเกตง่ายว่าเป็นน้ำสะอาด
ส่วนท่อน้ำเสียมักเป็น “สีเทา” หรือ “สีดำ” เพื่อแยกจากระบบน้ำดีและไม่ให้เกิดความสับสนระหว่างติดตั้งหรือซ่อมบำรุง


3. โครงสร้างและการติดตั้ง

ท่อน้ำดี
  • ต้องทนแรงดันน้ำจากปั๊มหรือท่อจ่ายของการประปา

  • ต้องป้องกันการรั่วซึม 100% เพราะน้ำสะอาดต้องไม่ปนเปื้อน

  • การต่อท่อมักใช้ “กาวทาท่อชนิดแรงดันสูง” หรือ “ข้อต่อเกลียวทองเหลือง”

  • ควรเดินท่อบนฝ้า ผนัง หรือใต้พื้นในแนวที่มีแรงดันน้อยที่สุด

ท่อน้ำเสีย
  • ไม่จำเป็นต้องทนแรงดันมาก แต่ต้องมี “ความลาดเอียง” เพื่อให้น้ำไหลออกได้เองตามแรงโน้มถ่วง

  • ต้องมี “ท่อระบายอากาศ (Vent Pipe)” ป้องกันกลิ่นย้อนและแรงดันอากาศภายในท่อ

  • มักติดตั้งใต้พื้นหรือฝังดิน ควรใช้ข้อต่อแน่นหนาและปิดผนึกด้วยซีลกันรั่ว


4. การดูแลและบำรุงรักษา

รายการ ท่อน้ำดี ท่อน้ำเสีย
ปัญหาที่พบบ่อย น้ำรั่วซึมจากข้อต่อ, คราบตะกรัน, ความดันน้ำตก ท่ออุดตัน, กลิ่นเหม็นย้อน, การรั่วซึมใต้พื้น
วิธีตรวจสอบเบื้องต้น ปิดวาล์วหลักแล้วดูมิเตอร์ ถ้าเข็มยังหมุนแสดงว่ารั่ว สังเกตน้ำไหลช้า หรือได้ยินเสียง “กุกกัก” ในท่อ
การบำรุงรักษา ตรวจเช็กข้อต่อปีละ 1–2 ครั้ง ล้างท่อและบ่อดักไขมันเป็นประจำทุก 3–6 เดือน
การซ่อมแซม ใช้ข้อต่อเกลียวหรือเชื่อมด้วยความร้อน ใช้เครื่องดูดท่อหรือลวดงูเปิดทางน้ำ

5. ข้อควรระวังในการติดตั้งระบบน้ำ

  1. ห้ามต่อท่อน้ำดีและท่อน้ำเสียเข้าด้วยกันเด็ดขาด
    เพราะอาจทำให้น้ำเสียย้อนกลับไปปนในน้ำสะอาดได้

  2. วางแผนการเดินท่อตั้งแต่ขั้นตอนออกแบบบ้าน
    โดยเฉพาะจุดใช้น้ำ เช่น ห้องน้ำ ห้องครัว และบริเวณซักล้าง เพื่อให้ระบายน้ำได้ดี

  3. เลือกขนาดท่อให้เหมาะกับการใช้งาน
    ท่อเล็กเกินไปทำให้น้ำไหลช้า ท่อใหญ่เกินไปทำให้แรงดันลด

  4. ใช้ช่างผู้เชี่ยวชาญในการติดตั้ง
    เพราะการเชื่อมข้อต่อผิดพลาดเพียงเล็กน้อยอาจทำให้เกิดน้ำรั่วใต้พื้น ซึ่งซ่อมแซมยากและมีค่าใช้จ่ายสูง


6. ตัวอย่างการเลือกใช้ระบบท่อในบ้าน

พื้นที่ใช้งาน ท่อน้ำดี ท่อน้ำเสีย
ห้องน้ำ เดินท่อเข้าชักโครก ฝักบัว อ่างล้างหน้า น้ำออกจากอ่างล้างหน้า โถสุขภัณฑ์ และพื้นห้องน้ำ
ห้องครัว เดินท่อเข้าก๊อกล้างจาน น้ำเสียจากอ่างล้างจานและบ่อดักไขมัน
เครื่องซักผ้า ท่อเข้าระบบเครื่อง ท่อออกสู่ท่อน้ำทิ้ง
สวน/สนามหญ้า เดินท่อให้น้ำต้นไม้ ไม่มีระบบน้ำเสียโดยตรง

7. สรุป — เข้าใจระบบท่อให้ถูกตั้งแต่เริ่มต้น

ระบบท่อน้ำในบ้านเป็นโครงสร้างพื้นฐานที่สำคัญไม่ต่างจากระบบไฟฟ้า
“ท่อน้ำดี” และ “ท่อน้ำเสีย” มีหน้าที่คนละด้าน และต้องทำงานร่วมกันอย่างสมดุล
การเลือกใช้วัสดุ ขนาด และการติดตั้งที่ถูกต้องจะช่วยให้บ้านของคุณปลอดภัยจากปัญหาน้ำรั่ว กลิ่นเหม็น หรือท่ออุดตันในอนาคต

ดังนั้น ก่อนจะเริ่มสร้างหรือปรับปรุงบ้าน
อย่ามองข้าม “ระบบท่อที่มองไม่เห็น” — เพราะนี่คือสิ่งที่รับผิดชอบความสะดวกและสุขอนามัยของทั้งครอบครัวในทุก ๆ วัน

ติดต่อเรา : www.toiletsuctionservice.com

รูปการบริการของเรา