บ่อเกรอะ บ่อซึม และถังบำบัดน้ำเสีย ต่างกันอย่างไร?
เมื่อพูดถึงระบบสุขาภิบาลภายในบ้าน หลายคนมักได้ยินคำว่า “บ่อเกรอะ”, “บ่อซึม” หรือ “ถังบำบัดน้ำเสีย”
แต่กลับไม่แน่ใจว่าทั้งสามอย่างนี้ทำหน้าที่เหมือนหรือต่างกันอย่างไร
ความจริงแล้ว ทั้งหมดคือ ส่วนประกอบของระบบบำบัดน้ำเสียจากห้องน้ำ
ซึ่งแต่ละแบบมีหลักการทำงาน จุดเด่น และข้อจำกัดต่างกัน
บทความนี้จะพาคุณเข้าใจอย่างละเอียดว่า
บ่อเกรอะทำอะไร บ่อซึมคืออะไร และถังบำบัดน้ำเสียดีกว่าหรือไม่
เพื่อให้คุณเลือกใช้อย่างเหมาะสมกับบ้าน อาคาร หรือพื้นที่ใช้งานของคุณ
1. บ่อเกรอะคืออะไร
บ่อเกรอะ (Septic Tank) คือ “ถังดักตะกอนและย่อยสลายของเสียขั้นต้น”
เป็นระบบพื้นฐานที่สุดที่ใช้กันมายาวนานในบ้านเรือนทั่วประเทศ
หลักการทำงาน
-
น้ำเสียจากชักโครกและท่อน้ำทิ้งจะถูกส่งเข้ามาในบ่อเกรอะ
-
ของเสียหนัก (เช่น อุจจาระ เศษอาหาร) จะ “ตกตะกอน” ลงก้นบ่อ
-
ของเสียเบา (เช่น ไขมัน ฟองสบู่) จะลอยอยู่ด้านบน
-
จุลินทรีย์ที่อยู่ในบ่อจะค่อย ๆ ย่อยสลายของเสียให้เป็นตะกอนขนาดเล็ก
หลังจากนั้น น้ำที่ผ่านการย่อยสลายบางส่วนแล้ว (น้ำใสกึ่งสะอาด)
จะไหลต่อไปยัง “บ่อซึม” หรือ “ถังบำบัดน้ำเสีย” เพื่อบำบัดขั้นต่อไป
จุดเด่น
-
โครงสร้างเรียบง่าย ต้นทุนไม่สูง
-
ใช้วัสดุทำจากปูน อิฐ หรือถังสำเร็จรูปก็ได้
-
ใช้งานได้นานหากดูแลถูกวิธี
ข้อจำกัด
-
บ่อเกรอะเพียงอย่างเดียวไม่สามารถทำให้น้ำเสียสะอาดพอจะปล่อยลงดินหรือท่อระบายน้ำสาธารณะได้
-
ต้องมีบ่อซึมหรือระบบกรองช่วยต่อ
2. บ่อซึมคืออะไร
บ่อซึม (Soak Pit หรือ Leach Pit) คือ “บ่อระบายน้ำทิ้ง” ที่รับน้ำจากบ่อเกรอะ
มีหน้าที่ให้น้ำที่ผ่านการย่อยสลายบางส่วนแล้ว ซึมลงดินอย่างช้า ๆ
หลักการทำงาน
-
บ่อซึมมักสร้างจากอิฐมีรูพรุน หรือบ่อคอนกรีตที่เจาะรูรอบด้าน
-
ภายในบ่อจะใส่หินกรวดเพื่อช่วยให้น้ำกระจายตัวและระบายได้ดี
-
น้ำที่ไหลออกจากบ่อเกรอะจะเข้าสู่บ่อซึม แล้วค่อย ๆ ซึมลงสู่ดินโดยรอบ
จุดเด่น
-
ไม่มีระบบกลไกซับซ้อน ดูแลง่าย
-
ต้นทุนการก่อสร้างต่ำ
-
เหมาะกับบ้านที่มีพื้นที่กว้าง ดินสามารถซึมน้ำได้ดี
ข้อจำกัด
-
หากดินแน่น เช่น ดินเหนียว หรือน้ำใต้ดินสูง น้ำจะซึมลงยาก ทำให้ “บ่อซึมเต็มเร็ว”
-
หากของเสียจากบ่อเกรอะยังไม่ถูกย่อยดีพอ อาจทำให้บ่อซึมตัน
-
ไม่เหมาะกับพื้นที่ชุมชนหนาแน่น เพราะเสี่ยงปนเปื้อนน้ำใต้ดิน
3. ถังบำบัดน้ำเสียคืออะไร
ถังบำบัดน้ำเสีย (Wastewater Treatment Tank) เป็นระบบบำบัดน้ำเสียสมัยใหม่
ที่รวมการทำงานของ “บ่อเกรอะ + บ่อซึม” ไว้ในถังเดียว
หลักการทำงาน
ถังบำบัดน้ำเสียจะประกอบด้วยหลายห้อง เช่น
-
ห้องตกตะกอน / เกรอะ – แยกของแข็งออกจากน้ำเสีย
-
ห้องย่อยสลายแบบไม่ใช้ออกซิเจน (Anaerobic) – ใช้จุลินทรีย์ย่อยของเสียให้เป็นตะกอนละเอียด
-
ห้องเติมอากาศ (บางรุ่น) – เพิ่มจุลินทรีย์ใช้ออกซิเจนเพื่อย่อยสารอินทรีย์ให้หมดจด
-
ห้องกรองหรือฆ่าเชื้อ (ในบางแบบ) – กรองน้ำก่อนปล่อยออก
จุดเด่น
-
น้ำที่ผ่านการบำบัดมีความสะอาดกว่าระบบบ่อเกรอะ–บ่อซึม
-
ปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อม สามารถปล่อยลงท่อระบายน้ำสาธารณะได้
-
ใช้พื้นที่น้อย เหมาะกับบ้านในเมืองหรืออาคารขนาดใหญ่
-
ไม่ต้องมีบ่อซึมแยก
ข้อจำกัด
-
ราคาสูงกว่าระบบทั่วไป
-
ต้องดูแลจุลินทรีย์ในถัง และหมั่นล้างตะกอนตามระยะ
-
หากระบบเติมอากาศเสีย อาจทำให้ประสิทธิภาพการบำบัดลดลง
4. เปรียบเทียบความแตกต่างโดยรวม
| คุณสมบัติ | บ่อเกรอะ | บ่อซึม | ถังบำบัดน้ำเสีย |
|---|---|---|---|
| หน้าที่หลัก | ย่อยสลายของเสียขั้นต้น | ระบายน้ำลงดิน | ย่อยและบำบัดน้ำให้สะอาด |
| โครงสร้าง | ถังทึบ 1–2 ห้อง | บ่ออิฐเจาะรู / ท่อซึม | ถังพลาสติก/ไฟเบอร์หลายห้อง |
| พื้นที่ติดตั้ง | ปานกลาง | ต้องมีพื้นที่ระบายน้ำ | ใช้พื้นที่น้อย |
| ประสิทธิภาพการบำบัด | ปานกลาง | ขึ้นอยู่กับดิน | สูงสุดในทั้งสามแบบ |
| ต้นทุนการติดตั้ง | ต่ำ | ต่ำ–ปานกลาง | ปานกลาง–สูง |
| การบำรุงรักษา | สูบส้วมทุก 2–5 ปี | ล้างหรือเปลี่ยนหินกรวด | ล้างตะกอน/ดูแลระบบอากาศ |
| เหมาะกับพื้นที่ | บ้านทั่วไป พื้นที่โล่ง | ดินร่วนซึมน้ำดี | พื้นที่แคบ เมืองใหญ่ อาคารพาณิชย์ |
5. แล้วบ้านเราควรเลือกใช้แบบไหนดี?
-
บ้านในเมือง / พื้นที่จำกัด / ไม่มีที่สำหรับบ่อซึม
→ ควรเลือก ถังบำบัดน้ำเสียสำเร็จรูป เพราะสะอาดกว่าและปลอดภัยต่อสิ่งแวดล้อม -
บ้านต่างจังหวัด / พื้นที่ดินร่วนซึมน้ำดี / มีที่เพียงพอ
→ ระบบ บ่อเกรอะ + บ่อซึม ก็เพียงพอและประหยัดกว่า -
อาคารขนาดใหญ่ เช่น โรงเรียน หอพัก โรงงาน
→ ควรใช้ ระบบบำบัดน้ำเสียแบบใช้ออกซิเจน (Aerobic System) เพื่อรองรับปริมาณน้ำเสียจำนวนมาก
6. ข้อควรรู้เพิ่มเติม
-
ไม่ควรเทน้ำยาล้างห้องน้ำหรือสารเคมีแรง ๆ ลงชักโครก เพราะจะฆ่าจุลินทรีย์ในบ่อเกรอะ/ถังบำบัด
-
ควรสูบส้วมหรือดูดตะกอนทุก 2–3 ปี เพื่อป้องกันของเสียสะสม
-
หากกลิ่นเหม็นรุนแรงหรือส้วมเต็มเร็วผิดปกติ ควรให้ช่างตรวจระบบระบายน้ำและท่อเชื่อมต่อ
7. สรุป
แม้ “บ่อเกรอะ”, “บ่อซึม” และ “ถังบำบัดน้ำเสีย” จะมีจุดประสงค์คล้ายกัน
แต่แตกต่างกันใน “ประสิทธิภาพ”, “โครงสร้าง”, และ “ความเหมาะสมกับพื้นที่”
-
บ่อเกรอะ → ย่อยสลายของเสียขั้นต้น
-
บ่อซึม → ช่วยระบายน้ำทิ้งลงดิน
-
ถังบำบัดน้ำเสีย → ระบบครบวงจร ย่อยและกรองน้ำให้สะอาด
เลือกให้เหมาะกับพื้นที่และงบประมาณของคุณ
เพราะระบบสุขาภิบาลที่ดีไม่เพียงช่วยให้บ้านสะอาดเท่านั้น
แต่ยังช่วยรักษาสิ่งแวดล้อม และป้องกันปัญหาน้ำเสียในระยะยาวอีกด้วย
หากพบอาการเหล่านี้ อย่ารอให้ “ส้วมเต็มจนใช้ไม่ได้” —
เพียงเรียกรถดูดส้วมหรือช่างผู้เชี่ยวชาญมาตรวจเช็ก ก็ช่วยให้บ้านคุณกลับมาสะอาดและไร้กลิ่นได้ในเวลาไม่นาน
ติดต่อเรา : www.toiletsuctionservice.com
